انحصار وراثت ملک
انحصار وراثت ملک و خانه به منظور تعیین تکلیف میراث افراد پس از فوت آنها صورت میگیرد که در گام اول باید ورثه آن فرد تعیین شوند. رسیدگی به امر انحصار وراثت زمین یا انحصار وراثت املاک مراحل و همچنین هزینه‌هایی دارد که با صدور گواهی آن تکلیف وارثان و سهم هر یک از آنها در اموال باقی مانده از متوفی مشخص می‌شود. به مجموعه این اقدامات انحصار وراژت املاک گفته می‌شود که ما در این مطلب قصد داریم به بررسی مراحل آن و ارائه نکات مهمی در این زمینه بپردازیم.
تعریف انحصار وراثت ملک
پس از آنکه یک فرد فوت می‌شود، ابتدا باید مرحله کفن و دفن و پرداخت بدهی‌های وی از محل دارایی‌هایی که از او به جا مانده انجام شود چرا که تا قبل از این مرحله به هیچ عنوان نمی‌توان در اموال آن فرد دخل و تصرفی را انجام داد. در مرحله بعد باید وارث یا وارثان آن متوفی از طریق راه‌های قانونی تعیین شوند و اگر فردی همسر، فرزند، پدر، مادر یا هیچ کدام از این افراد را نداشته باشد در این صورت وارث او یکی از وابستگان دورتر متوفی تعیین می‌شود.
پس از آنکه وارث متوفی تعیین شد بر اساس قانون تقسیم اموال او صورت میگیرد. به عبارت کوتاه‌تر باید گفت انحصار وراثت یعنی تعداد وارث‌های شخص فوت شده تعیین شوند و سهم آنها از ارث نیز مشخص شود که بعد از انجام این کار وارثان حق دارند اموال شخص فوت شده را مطابق با سهم قانونی خود تقسیم کنند.
همچنین مطابق با قانون هر یک از وارثان یا افرادی که از ارث سهم یا نفعی دارند مانند طلبکاران متوفی، می‌توانند با مراجعه به شورای حل اختلاف محل سکونت متوفی درخواست تصدیق انحصار وراثت خانه داشته باشند.
مرجع قانونی که برای گرفتن گواهی و تصدیق انحصار وراثت خانه به آنجا مراجعه شود، شورای حل اختلاف است که این شورا باید در محل آخرین سکونت فرد فوت شده باشد یعنی آخرین خانه مسکونی او در همان محل باشد. این موضوع نیز مهم نیست که فرد کجا فوت کرده یا اموال او در کدام شهر است.
رسیدگی به امر انحصار وراثت زمین یا انحصار وراثت املاک مراحل و همچنین هزینه‌هایی دارد که با صدور گواهی آن تکلیف وارثان و سهم هر یک از آنها در اموال باقی مانده از متوفی مشخص می‌شود. به مجموعه این اقدامات انحصار وراژت املاک گفته می‌شود. |
مدارک مورد نیاز برای گواهی انحصار وراثت املاک
- ارائه اصل گواهی فوت و کپی برابر اصل شده آن.(برای تهیه کپی برابر اصل می‌توان به دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر شورای حل اختلاف مراجعه کرد.)
- اسامی کلیه وارثان باید در فرم استشهادیه مخصوصی که توسط شورای حل اختلاف در اختیار متقاضیان قرار میگیرد نوشته و توسط ۲ نفر از اشخاصی که وراث و شخص فوت شده را می‌شناسند در یکی از دفاتر اسناد رسمی امضاء شده و در دفاتر اسناد رسمی تایید شود.
- وراث باید پس از فوت شخص، لیست کلیه اموال و داراییهای او (اعم از وجه نقد، کالا، ملک و …) را به اداره دارایی محل سکونت متوفی ارائه نمایند و رسید آن را دریافت کنند. لیکن در حال حاضر ارائه رسید اظهارنامه دارایی به شورای حل اختلاف ضروری نیست.
- متقاضی انحصار وراثت املاک باید علاوه بر شناسنامه خود، کپی برابر اصل شده شناسنامه سایر وراث را نیز تهیه و به شورای حل اختلاف تقدیم کند. ارائه اصل شناسنامه‌ها جهت ملاحظه هم الزامی است.
- اگر فرد فوت شده همسر دائمی داشته باشد، همراه داشتن عقد نامه او و کپی آن الزامی است.
مراحل انحصار وراثت ملک
همانطور که اشاره کردیم به محض فوت فردی، کسی دیگر قادر به دخل و تصرف در اموال او نیست. سپس نهایتا انحصار وراثت املاک باید از سوی یک مرجع رسمی اعلام گردد که این مرجع شورای حل اختلاف است. در ادامه به مراحل انجام انحصار وراثت زمین یا ملک می‌پردازیم.
دریافت فرم مخصوص انحصار وراثت ملک
اولین مرحله برای دریافت گواهی انحصار وراثت املاک این است که فرم مخصوص آن را از شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی بگیرید. در این فرم باید اسم افرادی که از متوفی ارث می‌برند به همراه مشخصات کامل و نسبت آنها با متوفی قید شود.
پس از پر کردن این فرم فرد باید به ۲ محل دیگر نیز برای تکمیل کردن مدارک مراجعه کرده و با فرم تکمیل شده به شورای حل اختلاف مراجعه کند.
تایید وراث
در این مرحله باید به یک دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید که علاوه بر فرمی که در شورای حل اختلاف دریافت کرده‌اید، این مدارک نیز باید همراه شما باشد: گواهی فوت متوفی و همچنین اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی تمام وارثان. فراموش نکنید که در این مرحله نیاز به حضور دو شاهد نیز وجود دارد.
به عبارت دیگر انجام این مرحله به این منظور است که دفتر دار اسناد رسمی، شهادت نامه‌ای را تنظیم کند که شاهدان با امضا و گواهی آن، وارثان فرد فوت شده را به صورت رسمی در همان فرم به خصوص، تایید کنند. در واقع این فرمی که ثبت می‌شود از جمله مدارکی است که شوراهای حل اختلاف در مراحل بعدی از شما تقاضا می‌کنند.
اولین مرحله برای دریافت گواهی انحصار وراثت املاک این است که فرم مخصوص آن را از شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی بگیرید. در این فرم باید اسم افرادی که از متوفی ارث می‌برند به همراه مشخصات کامل و نسبت آنها با متوفی قید شود. |
مالیات بر ارث
در مرحله سوم از مراحل انحصار وراثت ملک یا انحصار وراثت زمین، باید تکلیف اموال و دارایی‌هایی که فرد متوفی در اختیار داشته نیز مشخص شود. به همین منظور هم وارثان فرد فوت شده باید لیستی از اموال منقول و غیر منقول او ارائه دهند. سپس یکی از وارثان باید به اداره دارایی مراجعه کرده و کارهای مربوط به مالیات بر ارث را انجام دهد.
محاسبه این نوع از مالیات دارای قانونی مشخص است که بر اساس نسبت وراث با متوفی تعیین می‌شود. سپس اداره دارایی رسیدی را در اختیار شما می‌گذارد که همراه داشتن این رسید نیز به همراه دیگر مدارک برای اخذ گواهی انحصار وراثت لازم است.
مراجعه مجدد به شورای حل اختلاف
در مرحله چهارم از مراحل انحصار وراثت ملک، فرم مخصوص انحصار وراثت املاک که امضای همه وارثان و شاهدان در آن وجود دارد و در دفتر اسناد رسمی به ثبت رسمی رسیده، کپی برابر اصل شناسنامه وراث، گواهی فوت متوفی، کپی برابر اصل عقدنامه همسر متوفی، دادخواست گواهی انحصار وراثت و رسید گواهی مالیاتی یا همان مالیات بر ارث باید تهیه شده و به شورای حل اختلاف تحویل داده شود. برای انجام این مرحله تنها حضور یکی از وارثان کافی است و نیازی به حضور همه وراث متوفی نیست.
اقدامات شورای حل اختلاف
از این مرحله به بعد، کار صدور گواهی انحصار وراثت املاک، بر عهده شورای حل اختلاف است. در واقع مرجع قضایی پس از ملاحظه اسناد و مدارکی که ارائه شده، و با هزینه شما در یک روزنامه کثیرالانتشار تقاضای شما را آگهی کرده تا اگر شخص متوفی وارث دیگری نیز دارد با ملاحظه آن آگهی به دادگاه مراجعه کند. پس از گذشت یک ماه از انتشار این آگهی اگر فردی اعتراض نکند گواهی انحصار وراثت ملک صادر می‌گردد.
شما با داشتن گواهی انحصار وراثت املاک می‌توانید به صورت قانونی برای تقسیم ارث اقدام کنید. بانک‌ها با وجود این گواهی به شما اجازه برداشت از حساب فرد متوفی را می‌دهند.
دقت به این نکته بسیار مهم است که اگر متوفی دارای چند وارث باشد یا در زمان طلب اموال همه آنها باید حضور داشته باشند یا به یک نفر وکالت رسمی برای جمع آوری اموال را بدهند.
که روش دوم روشی بهتر و به لحاظ زمانی به صرفه‌تر است. ملک یا املاکی که به نام متوفی در اداره املاک ثبت شده باشد با ارائه گواهی انحصار وراثت خانه یا انحصار وراثت زمین به نام همه وارثان ثبت می‌شود.
در مرحله سوم از مراحل انحصار وراثت ملک یا انحصار وراثت زمین، باید تکلیف اموال و دارایی‌هایی که فرد متوفی در اختیار داشته نیز مشخص شود. به همین منظور هم وارثان فرد فوت شده باید لیستی از اموال منقول و غیر منقول او ارائه دهند. سپس یکی از وارثان باید به اداره دارایی مراجعه کرده و کارهای مربوط به مالیات بر ارث را انجام دهد. |
انحصار وراثت خانه
برای انحصار وراثت خانه، باید توجه داشت که در کنار سایر اموالی که یک فرد دارد اگر خانه‌ای نیز داشته باشد به وارثان او خواهد رسید و بر طبق قانون همسر از خانه یک هشتم و سهم فرزند پسر دو برابر فرزند دختر خواهد بود.
توجه به این نکته مهم است که وراث نمی‌توانند خود خانه را میان خود تقسیم کنند چرا که باید در ابتدا خانه به فروش برسد و امکان دخل و تصرف در آن پیش از این اقدام وجود ندارد.
نکات مهم انحصار وراثت خانه
- اگر فردی قصد خرید خانه ورثه‌ای را داشته باشد که انحصار وراثت در مورد آن انجام نشده پس از مراجعه به دفتر اسناد یا سازمان ثبت اسناد سند تک برگ برای هر یک از وراث به میزان سهمشان تهیه می‌شود و سپس برای فروش این خانه و انتقال سند آن به نام آن فرد باید کلیه ورثه با سندهای خود حضور پیدا کرده و اسناد مربوطه را امضا کنند. در صورت عدم حضور حتی یک نفر از آنها امکان انتقال سند خانه ورثه‌ای وجود نخواهد داشت.
- پس از تنظیم مبایعه نامه باید یک کپی از مدارک شامل سند مالکیت ورثه‌ای گواهی انحصار وراثت و … تهیه شود تا در صورت پایبند نبودن ورثه به معامله، سندی برای اثبات حرف خود داشته باشید.
- سهم فروش هر یک از وراث را باید به خود شخص یا وکیل وی تحویل داد و بابت آن رسید دریافت کرد.
برای انحصار وراثت خانه، باید توجه داشت که در کنار سایر اموالی که یک فرد دارد اگر خانه‌ای نیز داشته باشد به وارثان او خواهد رسید و بر طبق قانون همسر از خانه یک هشتم و سهم فرزند پسر دو برابر فرزند دختر خواهد بود. توجه به این نکته مهم است که وراث نمی‌توانند خود خانه را میان خود تقسیم کنند چرا که باید در ابتدا خانه به فروش برسد و امکان دخل و تصرف در آن پیش از این اقدام وجود ندارد. |
وارثان فرد متوفی چه کسانی هستند؟
افرادی که از یک فرد فوت شده ارث می‌برند از نظر قانون و شرع به ۳ دسته زیر طبقه بندی می‌شوند:
- وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد.
- وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.
- وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها.
اگر در هر کدام از این طبقه بندی‌ها، حتی یک نفر از ورثه در قید حیات باشد هیچ ارثی به دیگر طبقات تعلق نمی‌گیرد.
اگر فردی قصد خرید خانه ورثه‌ای را داشته باشد که انحصار وراثت در مورد آن انجام نشده پس از مراجعه به دفتر اسناد یا سازمان ثبت اسناد سند تک برگ برای هر یک از وراث به میزان سهمشان تهیه می‌شود و سپس برای فروش این خانه و انتقال سند آن به نام آن فرد باید کلیه ورثه با سندهای خود حضور پیدا کرده و اسناد مربوطه را امضا کنند. در صورت عدم حضور حتی یک نفر از آنها امکان انتقال سند خانه ورثه‌ای وجود نخواهد داشت. |
جمع بندی
- انحصار وراثت ملک و زمین به منظور تعیین تکلیف میراث افراد پس از فوت آنها صورت میگیرد که در گام اول باید ورثه آن فرد تعیین شوند.
- پس از آنکه یک فرد فوت می‌شود، ابتدا باید مرحله کفن و دفن و پرداخت بدهی‌های وی از محل دارایی‌هایی که از او به جا مانده انجام شود چرا که تا قبل از این مرحله به هیچ عنوان نمی‌توان در اموال آن فرد دخل و تصرفی را انجام داد.
- مرجع قانونی که برای گرفتن گواهی و تصدیق انحصار وراثت خانه به آنجا مراجعه شود، شورای حل اختلاف است که این شورا باید در محل آخرین سکونت فرد فوت شده باشد یعنی آخرین خانه مسکونی او در همان محل باشد.
- اولین مرحله برای دریافت گواهی انحصار وراثت املاک این است که فرم مخصوص آن را از شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی بگیرید. در این فرم باید اسم افرادی که از متوفی ارث می‌برند به همراه مشخصات کامل و نسبت آنها با متوفی قید شود.
- در مرحله سوم از مراحل انحصار وراثت ملک یا انحصار وراثت زمین باید تکلیف اموال و دارایی‌هایی که فرد متوفی در اختیار داشته نیز مشخص شود. به همین منظور هم وارثان فرد فوت شده باید لیستی از اموال منقول و غیر منقول او ارائه دهند.
- در مرحله چهارم از مراحل انحصار وراثت ملک و زمین فرم مخصوص انحصار وراثت املاک که امضای همه وارثان و شاهدان در آن وجود دارد و در دفتر اسناد رسمی به ثبت رسمی رسیده، کپی برابر اصل شناسنامه وراث، گواهی فوت متوفی، کپی برابر اصل عقدنامه همسر متوفی، دادخواست گواهی انحصار وراثت و رسید گواهی مالیاتی یا همان مالیات بر ارث باید تهیه شده و به شورای حل اختلاف تحویل داده شود.
- فرد با داشتن گواهی انحصار وراثت املاک می‌تواند به صورت قانونی برای تقسیم ارث اقدام کند. بانک‌ها با وجود این گواهی به افراد اجازه برداشت از حساب فرد متوفی را می‌دهند.
- اگر فردی قصد خرید خانه ورثه‌ای را داشته باشد که انحصار وراثت در مورد آن انجام نشده پس از مراجعه به دفتر اسناد یا سازمان ثبت اسناد سند تک برگ برای هر یک از وراث به میزان سهمشان تهیه می‌شود و سپس برای فروش این خانه و انتقال سند آن به نام آن فرد باید کلیه ورثه با سندهای خود حضور پیدا کرده و اسناد مربوطه را امضا کنند.
