استفاده از پله بهتر است یا آسانسور؟
سخن‌های بسیاری دربارۀ فواید و مضرات پله مطرح می‌شود. استفاده از پله موافقان و مخالفان بسیاری دارد. برخی معتقدند استفاده از پله به مفاصل آسیب می‌رساند و برخی دیگر بر این عقیده‌اند که رفت و آمد از طریق پله‌ها نوعی ورزش محسوب می‌شود و برای سلامتی مفید است. با توجه به گسترش پدیدۀ آپارتمان‌نشینی، روز به روز افراد بیشتری بر سر دوراهی پله یا آسانسور قرار می‌گیرند.
با پیشرفت تکنولوژی روز به روز نیاز مردم به تحرک کمتر می‌شود. کم‌تحرکی تأثیر بسیار بدی روی سلامت بدن می‌گذارد به همین دلیل برخی افراد تصور می‌کنند بالا و پایین رفتن از پله‌ها جایگزین خوبی برای تحرک روزانه به شمار می‌رود.
انتخاب بین پله یا آسانسور به مسائل متعددی بستگی دارد و لازم است از ابعاد مختلف بررسی شود. در این مقاله به بررسی فواید و مضرات استفاده از پله و آسانسور می‌پردازیم و مشخص می‌کنیم که استفاده پله یا آسانسور برای چه افرادی مناسبتر است و چه اثراتی روی سلامتی آن‌ها خواهد گذاشت.
استفاده از پله نوعی فعالیت بدنی شدید محسوب می‌شود که می‌تواند برای برخی افراد مفید واقع شود و برای برخی دیگر مضراتی دارد. |
چه کسانی نباید از پله استفاده کنند؟
استفاده از پله برای برخی افراد و در شرایطی مفید است اما برای برخی دیگر به شدت آسیب‌زا خواهد بود. لازم است قبل از شروع بحث، روشن کنیم که چه کسانی به هیچ وجه نباید از پله استفاده کنند.
بیشترین نگرانی مخالفان پله، آسیب رسیدن به مفاصل است. استفاده از پله‌ها نوعی ورزش محسوب می‌شود اما ورزشی که روی مفاصل فشار وارد می‌کند.
- اگر در مفاصل زانو و به طور کلی مفاصل پا یا کمر دچار مشکل هستید، تا حد امکان از پله پرهیز کنید.
- افرادی که مشکلات مفصلی دارند بهتر است پیاده‌روی یا دویدن آرام روی سطوح صاف را به عنوان ورزش انتخاب کنند.
- اگر دچار پوکی شدید استخوان هستید، به خصوص هنگام پایین آمدن، در صورت امکان از آسانسور استفاده کنید.
برای بیماران قلبی و تنفسی نیز محدودیت‌هایی در استفاده از پله وجود دارد.
- بهتر است بیماران قلبی و تنفسی در صورت امکان از آسانسور استفاده کنند.
- در صورتی که بیماری قلبی و تنفسی دارید و مجبور به بالا و پایین رفتن از پله‌ها هستید، باید در هر پاگرد کمی استراحت کنید.
خانم‌های باردار نیز لازم است در هنگام استفاده از پله احتیاط کنند. البته در صورتی بارداری پرخطر یا فشار خون نامتعادل نداشته باشید، پله به خودی خود آسیبی به شما وارد نمی‌کند. بیشترین نگرانی در مورد خطر لیز خوردن و افتادن از پله‌ها است.
- در ماه‌های پایانی بارداری و با بزرگ شدن شکم مرکز ثقل بدن تغییر می‌کند و ممکن است تعادل به راحتی به هم بخورد. بهتر است در این دوره به جای پله از آسانسور استفاده کنید.
استفاده از پله برای چه کسانی مفید است؟
ابتدا باید نکات مهمی را متذکر شویم.
- هر جا سخن از فواید پله باشد، یا پله‌نوردی به عنوان یک ورزش مطرح شود، مقصود بالا رفتن از پله است.
- پایین آمدن از پله، فشار شدیدی روی مفاصل وارد می‌کند و تقریباً برای تمام افراد مضر است.
- هرگز از پایین آمدن از پله‌ها به عنوان ورزش استفاده نکنید.
- اگر هنگام پایین آمدن بین انتخاب پله یا آسانسور دچار تردید شدید، آسانسور را انتخاب کنید.
- در هنگام انتخاب پله یا آسانسور به ارتفاع پله‌ها نیز توجه کنید.
- ارتفاع استاندارد پله‌ها باید بین بیست تا سی سانتی متر باشد.
اما با در نظر گرفتن این نکات لازم است بگوییم برای افرادی که مشکلی در مفاصل خود ندارند، بالا رفتن از پله‌ها نوعی ورزش است که به تقویت عضلات کمک می‌کند. البته این نکته در مورد جوانان صدق می‌کند و افرادی که سنین بالا دارند، به دلیل ضعف عضلانی، بهتر است کمتر از پله استفاده کنند.
نکتۀ بعدی آمادگی جسمانی افراد است. اگر میان انتخاب پله یا آسانسور مردد هستید، به آمادگی جسمانی خود توجه کنید.
- برای افرادی که آمادگی جسمانی خوبی دارند و حداقل یک یا دو بار در هفته ورزش می‌کنند، بالا رفتن از پله‌ها بسیار مفید است.
- داشتن آمادگی جسمانی و عضلات قوی، موجب حفاظت از مفاصل در هنگام بالا رفتن از پله می‌شود.
روش صحیح استفاده از پله
چه شرایط مناسب برای استفاده از پله را داشته باشید چه نداشته باشید، در هر حال در برخی موارد مجبور به استفاده از آن خواهید شد. توصیه‌هایی برای کاهش مضرات پله وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید از بروز آسیب‌های احتمالی پیشگیری کنید.
- کفش مناسب بپوشید. کفش‌هایی که دو یا سه سانت ارتفاع یا پاشنه داشته باشند مناسب محسوب می‌شوند.
- کفش‌های تخت یا پاشنه بلند برای بالا رفتن از پله مناسب نیستند.
- صاف حرکت کنید. شکم را به جلو ندهید و ستون فقرات را به هیچ سمتی خم نکنید.
- تند حرکت نکنید. سرعت بالا در هنگام استفاده از پله موجب سایش سطح مفصل زانو می‌شود.
- در هر پاگرد کمی استراحت کنید.
- اگر مشکل کمر یا ستون فقرات دارید به دیوار تکیه دهید و از پهلو بالا بروید یا از نرده‌ها کمک بگیرید.
- در هنگام پایین آمدن از پله‌ها به حالت زیگزاگ عمل کنید.
- هرگز صاف و مستقیم و با حالتی شبیه پیاده‌روی عادی از پله‌ها پایین نیایید چرا که فشار شدیدی به زانو وارد می‌شود.
- اگر وسایلی مانند کیسه‌های خرید یا کیف‌های سنگین حمل می‌کنید فشار روی مفاصل بیشتر خواهد شد. در این شرایط با احتیاط بیشتری عمل کنید.
برای بالا رفتن از پله‌ها باید نکاتی مانند انتخاب کفش مناسب و نحوۀ صحیح قرار گرفتن بدن را در نظر داشته باشید. |
آیا استفاده از پله راه خوبی برای کاهش وزن است؟
همه جا با این جمله مواجه می‌شویم که بالا رفتن از پله بیشتر از دویدن کالری می‌سوزاند که البته جملۀ درستی است. به ازای بالا رفتن از هر ده پله، یک کالری و به ازای پایین آمدن از هر بیست پله نیز یک کالری سوزانده می‌شود.
ممکن است با خود فکر کنید که به این ترتیب به جای زمانی که باید صرف دویدن و یا رفتن به یک باشگاه ورزشی شود، کافی است هنگام رفتن به محل کار یا منزل، میان پله و آسانسور پله را انتخاب کنیم اما لازم است قبل از شروع پله‌نوردی به نکات زیر توجه داشته باشید:
- رفت و آمد از طریق پله به مفاصل فشار وارد می‌کند و در صورتی که دچار اضافه وزن باشید، این فشار چند برابر خواهد شد.
- اگر فشار روی مفاصل ادامه پیدا کند، فرد دچار آرتروز زانو و مشکلاتی در ناحیۀ ستون فقرات خواهد شد.
با توجه به این نکات، بالا و پایین رفتن از پله، روش خوبی برای کاهش وزن محسوب نمی‌شود. این راه آسیب‌های جبران‌ناپذیری به مفاصل و ستون فقرات وارد می‌کند. افرادی که اضافه وزن دارند باید از میان پله یا آسانسور، آسانسور را انتخاب کنند.
بهتر است ابتدا مدتی به ورزش در سطوح صاف بپردازید، وزن خود را کاهش دهید و عضلات را قوی کنید، سپس به عنوان یک مکمل برای تمرینات ورزشی، می‌توانید بالا رفتن از پله‌ها را هم با رعایت نکات احتیاطی به برنامۀ خود اضافه کنید.
تأثیر پله بر سلامت قلب
بالا رفتن از پله نوعی ورزش است و اتفاقاً ورزش شدیدی هم محسوب می‌شود. تحقیقات متخصصان نشان داده است که انجام ورزش‌های هوازی به صورت روزانه تأثیر خوبی بر حفظ سلامت قلب و عروق خواهد گذاشت. در نتیجه بالا رفتن از پله برای سلامت قلب و عروق مفید است و به عنوان یک نوع ورزش مانع تجمع و رسوب چربی در رگ‌ها می‌شود. در دوراهی انتخاب بین پله یا آسانسور، اگر قصد تقویت قلب خود را دارید، پله را انتخاب کنید.
- بالا رفتن از پله به صورت منظم و اصولی و با رعایت احتیاط‌های ضروری، موجب پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.
پله یا آسانسور؛ کدام‌یک برای سلامت ماهیچه‌ها مفیدتر است؟
هنگام بالا رفتن از پله، عضلات پا، شکم، کمر و پشت درگیر می‌شوند. همانطور که می‌دانید، برعکس مفاصل، هرچه بیشتر از ماهیچه‌ها استفاده کنیم، قدرت آن‌ها افزایش می‌یابد.
- با استفاده از پله، ماهیچه‌ها تقویت می‌شوند و میزان چربی اطراف آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
- ماهیچه‌های قوی، فرم اندام و همچنین سلامت آن را بهبود می‌بخشند.
- عضلات قوی بهتر می‌توانند از مفاصل حمایت کنند و موجب کمتر شدن آسیب‌های مفصلی خواهند شد.
تأثیر استفاده از پله بر دیابت
در هنگام ورزش کردن و بعد از آن، گلوکز و گلیکوژن وارد ماهیچه‌ها می‌شود و در آنجا به مصرف می‌رسد. به این ترتیب سطح قند خون متعادل خواهد شد. به همین دلیل همیشه به مبتلایان دیابت توصیه می‌شود ورزش کنند. البته این در صورتی است که دیابت و قند خون تحت نظر پزشک کنترل شده باشد. پس اگر دیابت دارید و قند خون شما کنترل شده است، گاهی اوقات در دوراهی بین پله یا آسانسور، پله را انتخاب کنید.
تأثیر استفاده از پله بر عملکرد مغز
این نکته ممکن است عجیب به نظر برسد اما تحقیقات متعددی نشان داده است بالا رفتن از پله تأثیر مثبتی بر عملکرد مغز می‌گذارد. بالا رفتن از پله‌ها موجب می‌شود مغز سالمتر و جوانتر بماند و میزان سلول‌های خاکستری آن افزایش یابد. به این ترتیب احتمال بروز سکتۀ مغزی نیز کاهش خواهد یافت.
جمع‌بندی
- در دوراهی انتخاب میان پله یا آسانسور، باید شرایط جسمانی خود را در نظر بگیرید.
- بالا رفتن از پله برای افرادی که مفاصل سالم و آمادگی جسمانی دارند نوعی ورزش محسوب می‌شود.
- پایین آمدن از پله‌ها برای تمامی افراد مضر است و به زانوها آسیب زیادی وارد می‌کند.
- بالا و پایین رفتن از پله به نیت کاهش وزن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
- افراد مسن و افرادی که عضلات ضعیف دارند باید کمتر از پله استفاده کنند.
- بالا رفتن از پله به افزایش قدرت عضلات کمک می‌کند.
- بالا رفتن از پله به صورت منظم و با رعایت احتیاط‌های لازم به حفظ سلامت مغز و قلب کمک می‌کند.
- بالا رفتن از پله به تعادل قند خون در بیماران دیابتی تحت درمان کمک می‌کند.
