وثیقه بانک و انواع آن

در این مقاله ، به بررسی ,وثیقه بانک و انواع آن بپردازیم که انواع وثیقه بانکی چیست و شرایط گذاشتن وثیقه بانکی شامل چه مواردی است . در ادامه ، مراحل و نحوه سپردن و ترهین وثیقه بانکی را شرح داده و نحوه آزاد کردن آن را نیز ، ذکر خواهیم کرد.

جهت اخذ تسهیلات از بانک ، می توان انواع وثیقه بانکی از قبیل ملک ، سهام ، اوراق مشارکت ، ضمانت نامه ، چک و سفته را نزد بانک ، به وثیقه سپرد که شرایط ترهین هر یک از انواع موارد مذکور ، متفاوت است. در هر حال ، پس از پرداخت کلیه بدهی ها ، می توان آزاد کردن وثیقه را ضمن ارائه یک نامه ، از بانک درخواست نمود.

امروزه ، بانک ها ، یکی از مهم ترین نهادهایی محسوب می شوند که شهروندان ، می توانند با مراجعه به آنها ، اقدام به اخذ انواع وام و تسهیلات نمایند و به همین دلیل ، پس از انعقاد انواع قراردادها با بانک ، با دریافت این تسهیلات ، امور خود را سامان دهند.

در هر حال ، بانک ها نیز ، جهت اطمینان از این موضوع که دریافت کننده تسهیلات مورد نظر ، در موعد مقرر ، اقدام به بازپرداخت مبالغ دریافتی می نمایند ، می بایست وثیقه و تضمینی در اختیار داشته باشد . این امر ، از طریق اخذ انواع وثیقه بانکی ، انجام می گیرد که در خصوص شرایط ترهین وثیقه بانکی و نحوه آزاد کردن آن ، بعضا ممکن است اختلافات حقوقی میان بانک با اشخاص ، ایجاد شود و به همین دلیل ، پرداختن به این موضوع ، ضرورت دارد.

انواع وثیقه بانک چیست

بر اساس ماده ۶ آیین نامه اعطای تسهیلات بانکی ، ارائه تسهیلات بانکی به متقاضیان ، حسب مورد ، با تشخیص بانک ارائه کننده تسهیلات ، منوط به اخذ تامین کافی ، برای حفظ منافع بانک و حسن اجرای قراردادهای مربوطه ، می باشد . به همین دلیل ، معمولا ، بانک ها ، برای ارائه تسهیلات و انواع وام بانکی ، اقدام به اخذ تامین مناسب ، می نمایند.

اخذ تامین مناسب توسط بانک ها ، به این صورت است که متقاضی ، حین مراجعه به بانک ، وثیقه ای به بانک سپرده و یا اقدام به ترهین مالی به بانک نموده تا بانک ، به اتکای آن ، اقدام به ارائه تسهیلات نماید و طبیعتا ، پس از پایان قرارداد و بازگرداندن تسهیلات دریافتی توسط شخص ، وثیقه وی نیز ، آزادسازی می شود.

اما سوال مهمی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که انواع وثیقه بانک چیست و به عبارت دیگر ، در صورتی که شخصی ، قصد اخذ تسهیلاتی از بانک ها داشته باشد ، چه مواردی را می تواند به عنوان وثیقه ، نزد بانک ، قرار بدهد ؟ لذا در این قسمت ، به این سوال پاسخ می دهیم که انواع وثیقه بانکی چیست.

یکی از مهم ترین انواع وثیقه بانکی ، وثیقه اموال غیر منقول همچون ملک می باشد، که در مواردی همچون دریافت وام با سند ملکی ، کاربرد دارد . به این معنا که دریافت کننده تسهیلات ، تحت شرایط خاصی که در ادامه خواهیم گفت ، اقدام به انعقاد عقد رهن با بانک نموده و به این ترتیب ، ملک خود را به عنوان وثیقه ، نزد بانک قرار می دهد.

یکی دیگر از انواع وثیقه بانکی ، وثیقه قرار دادن اموال منقول می باشد که خود ، شامل موارد مختلفی است که از جمله مهم ترین آنها ، می توان به سپرده بلند مدت بانکی ، ضمانت نامه های بانکی ، اوراق مشارکت و نیز ، سهام پذیرفته شده نزد سازمان بورس اوراق بهادار اشاره نمود.

از دیگر انواع وثیقه های بانک ، می توان به وثیقه نهادن برخی از اسناد تجاری نزد بانک اشاره کرد که شامل مواردی همچون چک و نیز ، سفته می باشد.

شرایط گذاشتن وثیقه بانک

وثیقه بانکی ، انواع مختلفی دارد که از جمله آنها ، می توان به وثیقه اموال غیر منقول همچون املاک و اموال منقولی چون سپرده ها ، سهام و ضمانت نامه بانکی و یا وثیقه اسناد تجاری ، مانند چک و سفته ، اشاره کرد . با این حال ، وثیقه قرار دادن هر یک از موارد مذکور و ترهین آنها نزد بانک ، شرایط حقوقی خاصی دارد که حین انعقاد قرارداد با بانک ، وجود این شرایط را می بایست لحاظ نمود . به همین دلیل ، در این قسمت ، شرایط گذاشتن وثیقه بانک را مختصرا شرح می دهیم.

شرایط گذاشتن وثیقه بانک جهت اموال غیر منقول همچون ملک ، آن است که متقاضی ، اقدام به انعقاد قرارداد رهن با بانک نموده و ملکی را که به نام متقاضی یا اقوام درجه اول وی می باشد ، به بانک معرفی کند . این ملک ، می بایست آزاد بوده و در رهن بانک دیگر ، نباشد . همچنین ، می بایست توسط بانک ، ارزیابی قیمت شده تا ارزش آن ، از تسهیلات دریافتی ، کمتر نباشد.

شرایط گذاشتن وثیقه بانکی در خصوص سپرده های بانکی نیز ، آن است که مدت سپرده های بلند مدت ، می بایست بیشتر از یک سال بوده و تاریخ سررسید آن ، بعد از سررسید وام باشد . همچنین ، بانک ، مبلغ سپرده بلند مدت را مسدود می نماید تا شخص ، امکان برداشت آن را نداشته باشد . در مورد دریافت وام با سهام نیز ، سقف اعتبار وام و تسهیلات ، می بایست حداکثر تا ۵۰ درصد ارزش روز سهام پذیرفته شده نزد سازمان بورس اوراق بهادار باشد.

شرایط گذاشتن وثیقه بانک در مورد اسناد تجاری همچون چک ، آن است که چک ، معمولا باید به نام شخص گیرنده تسهیلات بوده و باید در وجه بانک و به روز ، نوشته شود . تنظیم چک در وجه بانک ، باید بدون قلم خوردگی و تراشیدگی انجام گردد.

مراحل و نحوه سپردن و ترهین وثیقه بانک

سپردن وثیقه بانکی در ازای اخذ تسهیلات از بانک در قالب عقد مشارکت مدنی و یا عقود دیگر ، از منظر حقوقی ، به منزله آن است که میان بانک و شخص ، یک قرارداد رهن ، منعقد شده است که به موجب ماده ۷۷۱ قانون مدنی ، عقد رهن ، به عقدی گفته می شود که به موجب آن ، مدیون یا بدهکار ، مالی را به عنوان وثیقه یا تضمین ، به دائن یا طلبکار می هد که در این قرارداد ، شخص گیرنده تسهیلات ، راهن می باشد و بانک ، مرتهن است.

اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که مراحل و نحوه سپردن و ترهین وثیقه بانک به چه صورت است ؟ به عبارت دیگر ، زمانی که شخصی ، قصد ترهین مالی را به بانک دارد تا در ازای به وثیقه نهادن آن ، تسهیلاتی را از بانک دریافت کند ، چه مراحلی را باید طی نماید؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که مراحل و نحوه سپردن و ترهین وثیقه بانک ، به این صورت است که ابتدا ، شخص متقاضی ، به بانک مراجعه نموده و با توجه به نوع تسهیلات درخواستی و شرایط و ضوابطی که بانک ها تعریف نموده اند ، اقدام به انعقاد قرارداد با بانک می نماید و در ازای تسهیلات مورد نظر ، اقدام به گذاشتن یکی از انواع وثیقه همچون ملک ، سهام ، ضمانت نامه ، حساب سپرده و یا اسناد تجاری مانند چک و سفته می نماید.

مراحل و نحوه سپردن و ترهین وثیقه بانک ، به این صورت است که بانک ، برای اطمینان از موضوع ، وثیقه سپرده شده را مورد بررسی قرار داده و سپس ، اقدام به ارائه تسهیلات درخواستی متقاضی می نماید . به عنوان نمونه ، در هنگام وثیقه نهادن ملک به بانک ، اداره ارزیابی بانک و کارشناسان آن ، مکلف هستند که یک گزارش ارزیابی تنظیم نموده و ارزش ملک را در آن ، قید نمایند . مرحله بعدی ، آن است که سند ملکی ، در دفترخانه اسناد رسمی ، ترهین شده و نام بانک ، در سند ملکی ، قید می شود.

در ادامه مراحل و نحوه سپردن و ترهین وثیقه بانکی ، لازم است که تا پایان اجرای تعهدات توسط دریافت کننده تسهیلات ، وثیقه نزد بانک ، باقی مانده ؛ مگر اینکه مدت قرارداد رهن ، به پایان رسیده و یا شخص ، تمامی تعهدات خود را انجام دهد که در این صورت ، می توان اقدام به فک رهن نموده و تعهدات قراردادی دریافت کننده تسهیلات ، به پایان خواهد رسید.

مراحل و نحوه آزاد کردن وثیقه بانک

ارائه وثیقه به بانک ، جهت بهره مندی از تسهیلات مختلفی همچون وام مسکن ، وام ازدواج و غیره ، نیازمند آن است که متقاضی ، با مراجعه به بانک مورد نظر ، طبق قانون و شرایط بانک مربوطه ، اقدام به ارائه وثیقه بانک نموده و پس از ترهین اموال یا اسناد تجاری به بانک ، تسهیلات مورد نظر خود را دریافت دارد.

در هر حال ، قرارداد رهن و ترهین مال مورد نظر به بانک ، تا زمانی که شخص ، به تعهدات خود عمل نموده و تسهیلات دریافتی را باز پس دهد ، ادامه خواهد یافت . در غیر این صورت ، اگر مشتری ، به تعهدات خود به موجب قرارداد رهن ، پایبند نباشد ، بانک می تواند پس از ابلاغ به مشتری و اخطار به وی ، به طرق قانونی ، اقدام به وصول مطالبات خود نموده و اقدام به ضبط وثیقه بانکی نماید و مثلا تحت شرایط خاص ، اقدام به برگزاری مزایده ، برای فروش ملک در رهن بانک نماید.

اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که مراحل و نحوه آزاد کردن وثیقه بانک به چه صورت است ؟ به عبارت دیگر ، در صورتی که شخص ، قصد داشته باشد که به عنوان مثال ، اقدام به فک رهن ملک خود از بانک نموده و آن را آزاد نماید ، چه مراحلی را باید انجام دهد تا ترهین ملک ، به اتمام رسیده و سند از رهن بانک خارج شود؟

در پاسخ به این سوال که مراحل و نحوه آزاد کردن وثیقه بانکی چگونه است ، باید گفت که فک رهن وثیقه بانکی ، به دو صورت امکان پذیر است . در روش اول ، می توان با سپرده گذاری ، اقدام به آزاد کردن وثیقه بانک نمود . مراحل آزاد کردن وثیقه بانکی در این روش ، به این صورت است که متقاضی ، با مراجعه به بانک ، مبلغی حدود ۱۱۰ درصد مانده بدهی خود را سپرده گذاری نموده و از بانک ، درخواست آزاد سازی وثیقه را می نماید.

روش دوم آزاد سازی وثیقه بانکی ، تسویه حساب کامل با بانک می باشد . به این ترتیب که ، متقاضی ، پس از پرداخت کامل اقساط بدهی خود ، به بانک مراجعه نموده و ضمن تنظیم یک نمونه درخواست فک رهن وثیقه ، تقاضای آزاد سازی سند ملکی خود را داشته باشد، که در این صورت ، بانک پس از حصول شرایط لازم و طبق قانون ، اقدام به انجام مراحل آزاد کردن وثیقه بانکی می نماید . در غیر این صورت ، می بایست اقدام به طرح دعوی الزام به فک رهن ملک نمود.

سوالات متداول

۱- ترهین وثیقه بانکی چیست؟

در صورتی که شخصی قصد اخذ تسهیلات و یا وام از بانک داشته باشد ابتدا باید اموالی را به عنوان تامین نزد بانک به وثیقه گذارد.

۲- انواع وثیقه بانکی کدامند؟

از جمله انواع وثیقه بانکی می توان به اموال غیر منقول همچون ملک و نیز اسناد تجاری مانند چک و سفته اشاره نمود که در کنار ضمانت نامه های بانکی توسط بانک پذیرفته می شود که جزئیات این مطلب در متن مقاله آمده است.

۳- نحوه آزادسازی وثیقه بانکی چگونه است؟

یکی از مهم ترین روش های آزاد سازی وثیقه بانکی آن است که شخص ابتدا کلیه بدهی خود را به بانک پرداخت نموده و سپس طی یک نامه از بانک درخواست آزاد سازی و فک رهن ملک را داشته باشد که شرح آن در مقاله آمده است.

منبع: سایت مشاوره حقوقی دینا